महाराष्ट्र नगर परिषदा ,नगर पंचायती अधिनियम -१९६५

प्रकरण – १.

प्रारंभिक

• कलम १ – संक्षिप्त नाव ,विस्तार व प्रारंभ
• कलम २ – व्याख्या

प्रकरण – २.

नगरपालिका

• नगरपालिका क्षेत्र व त्यांचे वर्गीकरण
• कलम ३ – क्षेत्राचा अधिक लहान नागरी क्षेत्र म्हणून विनिर्देश करणे
• कलम ४ – अधिक लहान नगरी क्षेत्राचे वर्गीकरण करणे
• कलम ५ – नगरपालिका क्षेत्राचा फेरवर्गीकरणाचा परिणाम
• कलम ६ – नगरपालिका क्षेत्राच्या सिमामध्ये फेरफार करणे
• नगरपालिका , प्राधिकरण व नगरपरिषद स्थापना
• कलम ७ – अधिनियमाच्या अंमलबजावणी काम सोपवलेली प्राधिकरणे
• कलम ८ – नगरपालिका स्थापन व कायद्याने संस्थापन
• कलम ९ – नगरपालिका घडण
• कलम ९ अ – राखीव जागेकरिता निवडणूक लढविणा-या व्यक्तीने जातीचे प्रमाणपत्र व वैधता प्रमाणपत्र सादर करणे
• निवडणुका व निवडून आलेल्या व नामनिर्देशित पालिका सदस्याची नावे प्रसिद्ध करणे

• कलम १० – नगरपालिका क्षेत्राची प्रभागांमध्ये विभागणी आणि स्त्रिया, अनुसूचित जाती आणि जमाती यांच्या साठी प्रभाग राखुन ठेवणे.

• कलम १० अ – राज्य निवडणूक आयुक्त
• कलम १० अ अ – तोतयेगिरीस प्रतिबंध करण्यासाठी निदेश देण्याचा निवडणूक आयुक्ताचा अधिकार
• कलम ११ – मतदार यादी तयार करणे
• कलम १२ – मतदानाचा हक्क
• कलम १३ – मतदानाची रीत
• कलम १४ – मतदानावरील इतर निर्बंध
• कलम १५ – पालिका सदस्य होण्यासाठी अर्हता
• कलम १६ – पालिका सदस्य होण्यासाठी अनर्हता
• कलम १७ – निवडणुकांच्या विनियमनासाठी नियम करण्याचा अधिकार
• कलम १८ – निवडून न येणे
• कलम १९ – निवडणुकीचे निकाल
• कलम २० – नामनिर्देशित पालिका सदस्यांची नावे प्रसिध्द करणे
•   पालिका सदस्यांची निवडणूक, किंवा नामनिर्देशन याबाबत विवाद
• कलम २१ – पालिका सदस्यांची निवडणूक किंवा नामनिर्देशिन याबाबतीतील विवाद
•   भ्रष्टाचार व निवडणुकी विषयक इतर अपराध
• कलम २२ – भ्रष्टाचार
• कलम २३ – निवडणुकीच्या दिवशी जाहीर सभांस मनाई
• कलम २४ – निवडणुकीच्या सभेतील दंगली
• कलम २५ – मतदार केंद्रात किंवा त्याच्या जवळपास प्रचारासमनाई
• कलम २६ – मतदान केंद्रात किंवा त्याच्या जवळपास गैरशिस्त आचरण केल्याबद्दल शास्ती
• कलम २७ – मतदान केंद्रावर गैरवर्तणुकीबद्दल शास्ती
• कलम २८ – निवडणुकीत बेकायदेशीर रीतीने वाहने भाड्याने घेणे किंवा प्राप्त करणे याबद्दल शास्ती
• कलम २९ – मतदानाची गुप्तता राखणे
• कलम ३० – निवडणुकीसंबंधातील अधिकारी वगैरेंनी उमेदवारांच्यावतीने काम न करणे किंवा मतदानाच्या बाबतीत वजन न टाकणे
• कलम ३१ – निवडणुकीच्या संबंधातील अधिकृत कर्तव्यांचा भंग  
• कलम ३२ – मतदान केंद्रातून मतपत्रिका काढून घेणे हा अपराध असणे
• कलम ३३ – निवडणूकविषयक इतर अपराध व त्याबद्दल शास्ती
• कलम ३४ – विवक्षित अपराधांबाबत खटला
•      निवडणुकीच्याप्रयोजनासाठी अधिग्रहण करण्याचा अधिकार
• कलम ३५ – निवडणुकीसाठी, जागा, वाहन, इत्यादींचे अधिग्रहण

• कलम ३६ – भरपाई देणे.
• कलम ३७ – माहिती मिळविण्याचा अधिकार
• कलम ३८ – अधिग्रहण केलेल्या जागांतून काढून टाकणे
• कलम ३९ – अधिग्रहणातून जागा मुक्त करणे परिषदेची मुदत आणि पालिका सदस्यांचा पदावधी
• कलम ४० – परिषदेची मुदत
• कलम ४१ – पालिका सदस्यांचा पदावधी
• कलम ४१ अ – परिषदेची रचना करण्यासाठी घ्यावयाची निवडणूक ही
• कलम ४२ – पालिका सदस्य पदावरुन दूर केले जाण्यासाठी पात्र ठरणे
• कलम ४३ – राजीनाम्यामुळे पालिका सदस्याच्या त्यानंतर होणाऱ्या अपात्रतेस बाध न येणे
• कलम ४४ – पालिकेच्या सदस्याच्या पदावधीतील अनर्हता
• कलम ४५ – नगरपालिकेस देय असलेले कर न दिल्यामुळे होणाऱ्या अनर्हतेसंबंधी विशेष तरतूद
• कलम ४६ – कलम ४५ मुळे नगरपालिकेच्या कर वसूल करण्याच्या इतर अधिकारास बाध न येणे
• कलम ४७ – पालिका सदस्य असण्याचे बंद झाल्यनंतर पालिका सदस्याने सर्व अधिकार पदे सोडून देणे
• कलम ४८ – नैमित्तिक रिकाम्या जागा कशा भराव्यात

प्रकरण – ३.

नगरपरिषद व नगरपालिका कार्यशासन यांची कर्तव्ये व कार्य

• कर्तव्य व स्वेच्छाधीन कार्य
• कलम ४९ – नगरपालिकेचे कर्तव्य व कार्य
• कलम ५० – पाणी पुरवठा योजना तयार करणे व पुरेसे पिण्कयाचे पाणी उपलब्लध करून देणे बंधनकारक असणे
• अध्यक्ष व उपाध्यक्ष
• कलम ५१ -अध्यक्षाची निवड
• कलम ५१ – १ अ – अध्यक्षाचे पद राखून ठेवणे
• कलम ५१ – १ ब – सभापतीच्या राखीव पदाकरिता निवडणूक लढविणा-या व्यक्तीने जातीचे प्रमाणपत्र व वैधता प्रमाणपत्र सादर करणे .

• कलम ५१अ – उपाध्यक्षाची नेमणूकः                    
• कलम ५१ब – परिषद सदस्यांचे नामनिर्देशनः    
• कलम ५२ – अध्यक्ष पदाची मुदतः                
• कलम ५३ – अध्यक्षाचा राजीनामाः                   
• कलम ५४ – उपाध्यक्षाचा राजीनामा ः       
• कलम ५५ – पालिका सदस्यांनी अध्यक्षास काढून टाकणेः 
• कलम ५५-१ – थेट निवडीच्या अध्यक्षास नगरसेवकांनी काढून टाकणेः             
• कलम ५५-अ – शासनाने अध्यक्षास व उपाध्यक्षास काढून टाकणेः  
• कलम ५५-१अ – परिषद सदस्यांनी उपाध्यक्षास काढून टाकणेः     
• कलम ५५ब – कलम५५-अ अन्वये अध्यक्ष किंवा उपाध्यक्ष म्हणून पदावरुन दूर करण्यात आल्यानंतर पालिका सदस्य म्हणून राहण्यासाठी किंवा पालिका सदस्य होण्यासाठी निरर्हताः             
• कलम ५६ – अध्यक्ष किंवा उपाध्यक्ष यांनी परवानगीशिवाय गैरहजर राहण्याचा परिणामः      
• कलम ५७ – अध्यक्ष किंवा उपाध्यक्ष यांनी कार्यभार सोपवणेः    
• कलम ५८ – अध्यक्षाची कार्येः
• उपाध्यक्षाची कार्येः       
• कलम ६० – अध्यक्ष व उपाध्यक्ष यांची अधिकार पदे एकाच वेळी रिकामी होणेः             
• कलम ६१ – अध्यक्षास मानधन किंवा आतिथ्य भत्ता व पालिका सदस्यांना सभा भत्ताः        
•  समित्या
• कलम ६२ – ‘अ’ वर्ग आणि ‘ब’ वर्ग नगरपालिकांच्या स्थायी समित्यांची व विषय समित्यांची नेमणूकः                        
• कलम ६३ – ‘अ’ वर्गआणि ‘ब’ वर्ग नगरपालिकांच्या स्थायी समित्यांची व विषय समित्यांची रचनाः                   
• कलम ६४ – ‘अ’ वर्ग आणि ‘ब’ वर्ग नगरपालिकांच्या स्थायी समित्यांची रचना             
• कलम ६५ – ‘क’ वर्ग नगरपालिकांसाठी स्थायी आणि विषय समित्याः                   
• कलम ६६ – ‘क’ वर्ग नगरपालिकांच्या स्थायी समितीची रचनाः                 
• कलम ६६अ – प्रभाग समित्यांची रचना 
• कलम ६६ब – प्रभाग निश्चित करणेः               
• कलम ६६क – प्रभाग सभेची बैठकः     
• कलम ६६ड – प्रभाग सभेची कार्यव कर्तव्येः
• कलम ६६ई – प्रभाग सभेचे हक्क व अधिकारः             
• कलम ६७ – विशेष समित्याः   
• कलम ६८ – स्थायी व विषय समित्यांच्या सभापतीचा व सदस्यांचा पदावधीः                

प्रकरण – ४.

नगरपालिका प्रशासन, संचालक,आणि जिल्हाधिकारी

• कलम ७४ – नगरपालिका प्रशासन संचालकाची आणि प्रादेशिक संचालकाची नेमणूक व त्यांचे अधिकार व जिल्हाधीकारीचे अधिकार बाबत

प्रकरण – ५.

अधिकारी व कर्मचारी यांचे संबधी तरतुदी

• कलम ७५ – मुख्याधिकारी, अभियंता, आरोग्य अधिकारी, लेखाधिकारी व इतर विवक्षित अधिकारी यांची नेमणूक
• कलम ७५ अ – महाराष्ट्र नगरपालिका सेवा स्थापन करणे व त्या संबधी तरतुदी
• कलम ७६ -इतर अधिकारी व कर्मचारी यांची नेमणूक
• कलम ७७ – मुख्याधीकारीचे अधिकार व कर्तव्य

प्रकरण – ६.

सभा कामकाज चालविणे

• कलम ८१ -नगर पालिका सभा संबधी तरतूद.
• कलम ८२ – समित्यांची सभा
• कलम ८३ – मुख्याधिकारी यांनी नगरपालिकेच्या प्रत्येक सभेस उपस्थित राहणे , परंतु मत न देणे किंवा कोणतीही सूचना न देणे बाबत.
• कलम ८३ अ – मानीव मंजुरी

प्रकरण – ७.

नगरपालिकेची मालमत्ता , निधी , संविदा , आणि दायीत्वे

• कलम ८८ – मालमत्ता संपादन करण्याचा आणि धारण करण्याचा अधिकार
• कलम ८९ – नगरपालिकेने किंवा तिच्या विरुद्ध मालमत्तेची सांगितलेल्या दाव्याचा निर्णय
• कलम ९० – नगरपालिका निधी
• कलम ९१ – एकत्रित पाणीपुरवठा व मल प्रवाह विल्हेवाट प्रकल्प निधीची स्थापना

प्रकरण – ८.

अर्थसंकल्प व लेखे

• कलम १०१ – अर्थसंकल्प
• कलम १०२ – नगरपालिका लेखे
• कलम १०३ – लेख्याची प्रसिद्धी
• कलम १०४ – लेखापरीक्षा